Wetenschappers in Leiden hebben een molecuul ontdekt dat mogelijk artrose veroorzaakt. Onderzoeker dr. Amaya Garcia de Vinuesa (LUMC) gaat met financiering van het Reumafonds onderzoeken of dit inderdaad zo is. Het doel is artrose in een vroeg stadium vaststellen én de basis leggen voor een medicijn dat artrose in de toekomst mogelijk kan remmen.

Het molecuul dat de onderzoekers hebben gevonden, hoort bij de groep van TGF-bèta-eiwitten. Dr. Garcia de Vinuesa van het Leids Universitair Medisch Centrum: ‘TGF staat voor transformerende groeifactor. Dit zijn eiwitten die lichaamscellen op de juiste manier en op de juiste plek in het lichaam laten groeien, zodat ons lichaam goed werkt. TGF-bèta-eiwitten hebben te maken met ons kraakbeen en daar hebben wij onderzoek naar gedaan.’

TGF-bèta-eiwit gaat zich anders gedragen en tast kraakbeen aan
Dr. Garcia maakt deel uit van de onderzoeksgroep van professor Peter ten Dijke, een expert in onderzoek naar TGF-bèta. Garcia: ‘Wij hebben verschillende eiwitten onderzocht bij mensen met artrose. Daaruit kwam bij mensen met ernstige artrose één specifiek molecuul naar voren dat TGF-bèta aanstuurt. Bij deze patiënten lijkt TGF-bèta zich door dit molecuul anders te gedragen. Normaal gesproken houdt TGF-bèta het kraakbeen in stand, maar nu gaat het meer bot aanmaken. Door botvorming verliest het gewricht de eigenschappen die nodig zijn voor soepel bewegen.’

Signaalstof voor artrose?
Dat dit specifieke molecuul voorkomt bij mensen met ernstige artrose is een belangrijke vondst. Toch moet nog precies uitgezocht worden of het eiwit echt aangeeft dat er sprake is van artrose. ‘Een stof die een ziekte aangeeft, noemen we een biomarker’, aldus Garcia. ‘Wij gaan nu bij meer artrosepatiënten onderzoeken of dit molecuul echt dé biomarker is voor artrose. Dat is belangrijk voor de diagnose. Dit molecuul zit in het bloed of in de gewrichtsvloeistof van patiënten. Als dit de boosdoener is, zouden we met een test artrose kunnen vaststellen. Dat kan nu nog niet’, aldus Garcia.

Uitzoeken wat het molecuul allemaal doet
Model van een TGF-bèta-eiwitDr. Garcia gaat met steun van het Reumafonds precies uitzoeken wat er met TGF-bèta gebeurt door toedoen van het ontdekte molecuul. Garcia. ‘Het is ontzettend belangrijk dat we erachter komen hoe het werkt. We willen weten wat er in de gewrichten gebeurt als er meer van dit molecuul aanwezig is. En we kijken wat er gebeurt als we het gaan afremmen. Hopelijk betekent afremmen dat de artrose minder erg wordt, maar we moeten ook ontdekken wat er verder gebeurt in het gewricht. Afremmen van het molecuul kan gevolgen hebben die je niet wilt. Dat is belangrijk voor een eventuele behandeling van artrose.’

Het kan reageren op medicijnen
Dr. Garcia weet dat er nog veel werk moet verzet worden, maar het gevonden molecuul heeft in ieder geval een gunstige eigenschap: het kan reageren op medicijnen. ‘Dat geldt niet voor alle varianten maar wel voor deze. Als medicijn valt dan te denken aan een eiwit of een andere stof waarmee we het molecuul zelf óf de ontsporing van TGF-bèta kunnen neutraliseren. Daarmee kan artrose hopelijk in de toekomst behandeld worden.’